جایگاه و ارتباط دو سویه عقل و معنویت در صحیفه سجادیه/نجات امروز بشر در گروه انس با اهل بیت است
به گزارش ستاد ارتباطات رسانه‌ای (فهما)، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر «حبیب‌رضا ارزانی» در جریان افتتاح مجازی دهمین کنگره بین‌المللی امام سجاد(ع) که سه شنبه 11 مرداد برگزار شد، طی سخنانی با اشاره به شعار این دوره با عنوان «امام سجاد(ع)، اسوه معنویت، عقلانیت و مقاومت» گفت: در فرازهایی از ادعیه مختلف صحیفه سجادیه به مساله عقلانیت اشاره شده است.
وی با اشاره به فرازهایی از ادعیه صحیفه سجادیه گفت: آن حضرت در این دعا می فرماید: « تَحْمَدُكَ نَفْسِي وَ لِسَانِي وَ عَقْلِي ، حَمْداً يَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِيقَةَ الشُّكْرِ ، حَمْداً يَكُونُ مَبْلَغَ رِضَاكَ عَنِّي ، فَنَجِّنِي مِنْ سُخْطِكَ»، این تعبیر بسیار نورانی است که آن امام همام فرمود: « جان و زبان و عقل من تو را می‌ستایند؛ ستایشی که بر عرصۀ کمال و حقیقت شکر برسد؛ ستایشی که در قلّۀ نهایت خشنودی تو از من باشد؛ پس مرا از خشمت نجات ده.»، حضرت نفس، زبان، و عقل را نام می برد و عقل را در کنار این دو مولفه قرار می دهد گویا عقل یک زبان گویایی است که خدا را حمد می گوید.
رئیس ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: عقلی که خداوند به انسان عنایت کرده است، برای شکرگذاری از نعمت های حضرت معبود است، لذا امام سجاد(ع) این چنین تعبیر فرموده و در دعای 28 صحیفه می فرماید: « اللَّهُمَّ إِنِّی أَخْلَصْتُ بِانْقِطَاعِی إِلَیک وَ أَقْبَلْتُ بِکلِّی عَلَیک وَ صَرَفْتُ وَجْهِی عَمَّنْ یحْتَاجُ إِلَی رِفْدِک وَ قَلَبْتُ مَسْأَلَتِی عَمَّنْ لَمْ یسْتَغْنِ عَنْ فَضْلِک وَ رَأَیتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَی الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ» (بارخدایا به بریدنم از غیر و پیوستنم به تو خود را از هر شائبه خالص کردم، و با تمام وجود به تو رو آوردم، و از آن که نیازمند به عطای توست روی گرداندم، و درخواست خود را از طرف آن که از فضل تو بی‌نیاز نیست گرداندم، و دانستم که حاجت خواستن محتاج از محتاج دیگر از سبک رائی و گمراهی عقل اوست). این تعابیر مهمی است که حضرت فرموده است و اشاره به این مساله دارد که انسان تنها خداوند را منشا اثر بداند.
وی گفت: یک وقت انسان طلب از دیگری می کند اما خدا را مصدر و سرچشمه می داند، اما گاهی سراغ دیگران می رود و آنها را منشا اثر می داند و خود که محتاج است از دیگری که او هم محتاج است طلب می کند، این محتاج ممکن است فردی دیگر، روه یدیگر یا جاامعه و کشوری دیگر باشد، مساله آن است که از کسی جز خدا طلب شده است، امام سجاد(ع) در فرازی از دعای 28 صحیفه به این مساله اشاره کرده است و این مساله مهم که طلب از دیگری گمراهی عقل است.
حجت السلام و المسلمین دکتر ارزانی با بیان اینکه رابطه میان عقل و معنویت از اهمیت والایی برخوردار است، گفت: آیا تعبیر درون دینی معنویت غیر از ارتباط با خدا و وصل شدن به حضرت معبود است؟ حضرت می فرماید اگر انسان دچار گمراهی عقل شود معنویت اش فروکاسته می شود یعنی عقل و معنویت دو بال انسان هستند، زمانی که عقل الهی و نه عقل دکارتی در انسان بالا می رود شاهد بالا رفتن و ارتقای معنویت هم خواهیم بود.
وی گفت: همچنین حضرت در فرازی از دعای 51 صحیفه می فرماید: « تَحْمَدُكَ نَفْسِي وَ لِسَانِي وَ عَقْلِي ، حَمْداً يَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِيقَةَ الشُّكْرِ ، حَمْداً يَكُونُ مَبْلَغَ رِضَاكَ عَنِّي ، فَنَجِّنِي مِنْ سُخْطِكَ» (ا جان و زبان و عقل من تو را می‌ستایند؛ ستایشی که بر عرصۀ کمال و حقیقت شکر برسد؛ ستایشی که در قلّۀ نهایت خشنودی تو از من باشد؛ پس مرا از خشمت نجات ده. )، اطاعت پرودگار انسان را سیراب می کند و از تحیر و سرگردانی نجات می دهد.
رئیس ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: رابطه عقل و معنویت بر اساس همین ادعیه که ارایه شد رابطه دو سویه است، هر آنچه که عقل الهی افزون شود معنویت نیز بیشتر می شود و هرچه که معنویت و ارتباط با معبود بیشتر شود عقل انسان افزایش می یابد.
وی گفت: انسان امروز بشر با صحیفه سجادیه نیاز امروز بشر است، معتقدم یگانه راه نجات بشر امروز انس با اهل بیت است و صحیفه در قالب دعا، معارف ژرفی را برای ما روشن کرده است.